Systemy kominowe i wentylacyjne na miarę XXI wieku

Budując dom, często nie zdajemy sobie sprawy ze znaczenia prawidłowej wentylacji i odprowadzania spalin z pomieszczeń. Realizacja pionów kominowych i wentylacyjnych starym, gospodarczym sposobem, polegającym na tradycyjnym murowaniu, nie zawsze może wyjść na zdrowie mieszkańcom budynku. Obecne technologie oferują nam gotowe, dostępne na szeroką skalę systemowe rozwiązania kominowe i wentylacyjne, dzięki którym inwestor ma gwarantowane bezpieczeństwo użytkowania, łatwość montażu i niskie koszty eksploatacji.

Na budowie bywa różnie. Pomimo bacznej uwagi kierownika budowy, nie zawsze da się wszystkiego przypilnować. Wskutek tego tradycyjnie murowany komin lub pion wentylacyjny może mieć zmienny przekrój na całej długości. Jest to skutek złego i niedokładnego układania poszczególnych cegieł, przez co kanał się poszerza lub zwęża w zależności od tego, jak pasowało budowlańcom. Często się też zdarza, że przechodzą przez niego elementy instalacji lub inne elementy konstrukcyjne. Bardzo skutecznym sposobem na tego typu niekompetencje wykonawców jest zastosowanie gotowych rozwiązań systemowych. Są wśród nich systemy kominowe stalowe, ceramiczne, betonowe lub hybrydowe, będące kombinacją tych wszystkich materiałów.

Rozwiązanie systemowe stanowi fabrycznie wykonany zestaw kształtek i elementów, które złożone w prosty sposób tworzą kompletny, w pełni funkcjonalny i bezpieczny komin lub pion wentylacyjny. Są to produkty dobrze przemyślane, wykonane według ścisłych wymogów norm budowlanych, gwarantujących otrzymanie certyfikatu jakości. Niestety o kominie z cegły tradycyjnej nie można tego powiedzieć. Dokładność wykonania pionu kominowego jest bowiem w przypadku rozwiązań systemowych nieporównywalnie większa.

Wielu inwestorom wydaje się, że koszt kominów systemowych jest zbyt wysoki, a oczywiście każdy próbuje oszczędzić. Nierówny przekrój komina, wnętrze przewodu o nierównomiernej powierzchni zatrzymujące sadzę i inne osady, niepożądane zacieki wzdłuż pionu — mogą być efektami właśnie takiego oszczędzania i realizacji pionów w tradycyjny sposób murowany. W XXI wieku należy korzystać z nowoczesnych rozwiązań technologicznych i zakładać w budżecie wydatki na rozwiązania przynoszące efekt w przyszłości.

System stalowy czy masywny?

To pytanie stawia sobie wielu inwestorów podejmujących budowę. Wybór może wydawać się skomplikowany, choć w rzeczywistości jest prosty. W przypadku budownictwa jednorodzinnego większość budynków w Polsce stawianych jest jeszcze w tradycyjnej technologii murowanej. Jeżeli więc stawiamy nowy budynek, zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem będzie masywny pion kominowy zrealizowany z elementów systemowych. Trzeba jednak wiedzieć, że tego typu pion to bardzo duże obciążenie na fundament. Usytuowanie takiego komina wymaga odpowiednich stóp fundamentowych, których realizacja musi być uwzględniona na etapie projektu budowlanego, a szczególnie — projektu konstrukcyjnego.

Natomiast jeżeli mamy do czynienia z budynkiem istniejącym, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będzie system stalowy. Stanowi on lekką konstrukcję kominową, która może być przeprowadzona bez naruszania konstrukcji samego budynku. Nie jest to możliwe w przypadku pionu masywnego. Oprócz odprowadzania spalin, systemy stalowe są idealnym rozwiązaniem dla dostarczania powietrza zewnętrznego do paleniska. Wygrywają te systemy z kominami masywnymi ze względu na łatwość montażu i małe rozmiary. Dzięki tym właściwościom bardzo często prowadzi się je poziomo w posadzkach do miejsca usytuowania paleniska.

Kominy masywne

Na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań masywnych systemów kominowych. Są to konstrukcje jedno- i wielokanałowe, spalinowe, wentylacyjne oraz spalinowo-wentylacyjne. Rozwiązania łączone z wentylacją są szczególnie korzystne, kiedy komin ma współpracować z kominkiem lub kotłem umieszczonym w oddzielnej kotłowni. Można je dostawić do ściany zewnętrznej lub wewnętrznej, a komin z ociepleniem (z wełny mineralnej otulającej wkład wewnętrzny) można również zamontować na zewnątrz budynku. Najlepiej, jeżeli wykonuje się je w trakcie budowy domu, lecz można je również wznosić przy pracach modernizacyjnych, trzeba tylko wówczas uwzględnić ich ciężar w celu miejscowego wzmocnienia istniejącej konstrukcji budynku.

Ceramiczne, wewnętrzne elementy kominów systemowych wykonane są z kamionki kwasoodpornej lub ceramiki szamotowej i dlatego mogą one współpracować z kotłami olejowymi oraz gazowymi. Są bardzo odporne na niszczące działanie kondensatu. Mają one zazwyczaj kształt okrągły o średnicach od 12 do 25 cm. Spotyka się, co prawda, przewody o przekroju kwadratowym, jednak okrągły kształt zapewnia równomierne odprowadzanie spalin na całej długości komina. Średnicę danej kształtki należy dobrać do stosowanego systemu ogrzewania. Zewnętrzną obudowę stanowią elementy ceramiczne lub betonowe, które w celu zamaskowania obkłada się płytami gipsowo-kartonowymi i/lub tynkuje. Między głównym przewodem kominowym a obudową zewnętrzną montuje się również warstwę ocieplenia, która zazwyczaj dostarczana jest w komplecie. Na systemowe rozwiązania składają się jeszcze: trójniki przyłączeniowe (kanału z paleniskiem lub kotłem), wyczystki, różnego rodzaju uchwyty, zakończenia pionu i inne akcesoria umożliwiające bezproblemowy, samodzielny montaż komina.

Wystającą ponad dach część komina można otynkować lub obłożyć płytkami klinkierowymi. Jako osłonę zewnętrzną można zastosować również cegły, jednak konieczne będzie wówczas ich oparcie na dachu, co może się wiązać z koniecznością zdjęcia fragmentu pokrycia. Zakończenie wylotu mogą stanowić gotowe, prefabrykowane daszki lub czapy.

Kominy i przewody stalowe

Systemy kominów stalowych znajdują zastosowanie w dwóch przypadkach — albo do umieszczenia w istniejącym kominie murowanym, albo jako konstrukcja samodzielna.

Do zalet systemów stalowych z pewnością można zaliczyć: szybki i łatwy montaż bez potrzeby przeprowadzania prac murarskich, niewielką wagę systemu, możliwość montażu po zakończeniu inwestycji lub w zamieszkałym obiekcie oraz możliwość przesunięcia osi komina w pionie, czyli ominięcia przeszkody. Stalowe kominy wygrywają z kominami ceramicznymi pod względem bardzo szerokiego asortymentu średnic i ilości różnego rodzaju kształtek. Dostępne są w przekrojach od 8 do 50 cm. Możliwe jest uzyskanie większych przekrojów na specjalne zamówienie. Stalowe kominy systemowe dostępne są w dwóch wariantach: jedno- i dwuściennej. Kominy jednościenne montuje się wyłączne wewnątrz budynku, zazwyczaj w istniejącym kominie murowanym. Ich funkcja jest tożsama z ceramicznymi wkładami kominowymi, z różnicą sposobu oparcia i zamocowania. Są wyposażone w specjalne uchwyty, podparcia i obudowę części naddachowej. Poszczególne odcinki rur łączy się kielichowo lub za pomocą obejmy zaciskowej. Tak złączony komin należy ocieplić warstwą izolacji, najlepiej specjalnie ukształtowanej wełny mineralnej, wciskanej pomiędzy kanał komina a obudowę zewnętrzną. Komin zastosowany wewnątrz pomieszczeń można pozostawić bez osłon (ocieplenia i obudowy zewnętrznej) jako element dekoracyjny. Nieosłonięte, gorące rury zwiększają efektywność ogrzewania, ale trzeba pamiętać o bezpieczeństwie użytkowania. Przynajmniej 30 cm musi dzielić przewód kominowy od palnych elementów wyposażenia oraz konstrukcyjnych.

W grupie produktów stalowych znajdują się też elastyczne przewody kominowe. Podstawą takiego wkładu kominowego jest rura elastyczna wykonana z nierdzewnej taśmy kwasoodpornej. Może ona być w pewnym stopniu wyginana.

Stalowe kominy dwuścienne nie wymagają osłony zewnętrznej. Zawdzięczają to swojej budowie. Składają się z wewnętrznej rury spalinowej, izolacji cieplnej oraz drugiej rury ze stali nierdzewnej i aluminiowej. Jest to doskonałe rozwiązanie dla miejsc, gdzie niemożliwe jest podłączenie paleniska lub kotła do istniejącego kanału kominowego lub wentylacyjnego. Ze względu na atrakcyjność stalowej obudowy zewnętrznej można z niego uczynić element architektoniczny na zewnątrz budynku, jak również wewnątrz pomieszczeń. Warto zauważyć, że z powodu zastosowania izolacji cieplnej między dwoma ściankami kanału — do ogrzania pomieszczeń — nie będzie już wykorzystywane ciepło samego przewodu, dzięki temu bezpieczeństwo użytkowania wzrośnie.

Komin dwuścienny mocowany jest do ściany specjalnymi obejmami zaciskowymi, a konstrukcję opiera się na konsoli wsporczej. Komin wyposażony jest również w wyczystkę oraz system odprowadzenia kondensatu. Na szczycie znajduje się tzw. ustnik, który należy przykryć daszkiem przeciwdeszczowym, a najlepiej obrotową nasadą poprawiającą ciąg kominowy.

Istnieje również trzeci, bardzo ciekawy rodzaj kominów dwuściennych, mianowicie powietrzno-spalinowe. Ich funkcja nie sprowadza się wyłącznie do odprowadzania spalin. Doprowadzają one również powietrze potrzebne do pracy kotłów z zamkniętą komorą spalania oraz kondensacyjnych. Spaliny odprowadzane są rurą wewnętrzną, a przestrzeń między rurami wykorzystuje się do doprowadzania świeżego powietrza do palnika. Przestrzeń ta jest zabezpieczona przed zassaniem spalin specjalną nasadą. Przewody powietrzno-spalinowe można wyprowadzić ponad dach lub, jeżeli nie chcemy tradycyjnie wyglądającego komina, przez ścianę domu. Od zewnątrz budynku widoczny jest wówczas tylko niewielki otwór zakończony kratką.

Pod względem użytkowym kominy masywne i stalowe mają porównywalne walory. Zarówno stal kwasoodporna, kamionka, jak i ceramika szamotowa są równie odporne na agresywne składniki spalin. Pod względem wykonania zdecydowanie łatwiejszym rozwiązaniem są kominy stalowe, jednak nie zawsze industrialny charakter stali będzie pasował do określonego miejsca, budynku lub charakteru wnętrza. Estetyka nie powinna być głównym powodem wyboru systemu kominowego. Podstawową jego funkcją ma być skuteczne odprowadzanie spalin lub odprowadzanie czy doprowadzanie powietrza wentylującego i przeznaczonego do spalania. Podstawowym kryterium wyboru powinny być więc warunki techniczne miejsca montażu. Należy znaleźć najkorzystniejsze proporcje między skutecznością działania a estetyką. W dzisiejszych czasach zapewniają nam to gotowe systemy kominowo-wentylacyjne, które z pozytywnym skutkiem wypierają tradycyjne kominy ręcznie murowane. Gotowe systemy zapewniają bezpieczeństwo, łatwy i szybki montaż oraz długoletnią gwarancję. Ponadto, decydując się na gotowy system, uzyskujemy szeroki dostęp do doradztwa fachowców i specjalistów sprzedających. Powinno się zasięgnąć ich opinii przy doborze odpowiedniego produktu. Nie należy tu również oszczędzać. Samodzielne budowanie komina lub szukanie ekip, upraszczających i bagatelizujących pewne prace, może oznaczać kłopoty i niepotrzebne wydatki naprawcze w przyszłości.

Dawid Tamás