O budownictwie energooszczędnym dużo się ostatnio mówi i pisze, zwłaszcza w kontekście globalnego ocieplenia i ochrony środowiska. Użytkowników oraz przyszłych właścicieli nieruchomości bardziej martwią jednak kwestie związane ze stałym wzrostem cen paliw i energii. Mnożące się podwyżki cen gazu, węgla i ropy powodują wzrost zainteresowania możliwością ograniczania zużycia energii w budynkach. Dodatkowo zmiana ustawy Prawo budowlane wprowadza przepisy dotyczące sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków i lokali, które weszły w życie 1 stycznia 2009 r.
W Unii Europejskiej obowiązuje od 2002 r. dyrektywa 2002/91 EC (określana skrótem EPBD — Energy Performance of Buildings Directive) dotycząca jakości energetycznej budynków. Dyrektywa ta stanowi jeden z elementów polityki energetycznej UE, której celem jest ograniczenie zapotrzebowania na energię, konieczne ze względu na bezpieczeństwo energetyczne i ochronę środowiska. W odniesieniu do budownictwa chodzi o stymulowanie rynku do projektowania i wykonywania obiektów o lepszej i korzystniejszej charakterystyce energetycznej. Wdrożenie jej postanowień do polskiego prawa nastąpiło w ustawie z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane. Ustawa ta wprowadza system certyfikacji energetycznej budynków. Zgodnie z przepisami, obowiązek sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej dotyczy:
• budynku nowego oddawanego do użytkowania;
• budynku istniejącego — w razie jego sprzedaży lub wynajęcia nowemu najemcy;
• przypadku, gdy w wyniku przebudowy lub remontu budynku uległa zmianie jego charakterystyka energetyczna.
Certyfikat ener
getyczny to dokument, który określa wielkość zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem budynku lub lokalu, czyli energii na potrzeby ogrzewania, przygotowania ciepłej wody, wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicznej również oświetlenia. Metodologię obliczania, sposób sporządzania i wzór świadectwa wyznacza rozporządzenie z 6.11.2008 r. Graficzna prezentacja charakterystyki energetycznej w świadectwie na popularnym suwaku nie jest jednak dla wszystkich jasna i czytelna. Charakterystyka ta jest określana na podstawie obliczonego wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną budynku ocenianego EP. Wskaźnik EP [kWh/m2 rok] obejmuje sumę rocznego zapotrzebowania na energię pierwotną użytkowanej dla celów ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej wraz z energia pomocniczą. Należy zwrócić uwagę, iż definicja EP jest określana jako ilość energii pierwotnej, czyli jest to ilość energii dostarczanej do budynku na potrzeby ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej i oświetlenia przeliczana na energię pierwotną i odniesiona do jednostki powierzchni naszego budynku o regulowanej temperaturze powietrza. Nie jest to więc wartość, którą możemy odczytywać z naszych liczników. Wskaźnik EP wynika z odpowiedniego przemnożenia energii końcowej EK, przez współczynniki nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej wynikające z każdego wykorzystanego nośnika energii (np. oleju opałowego, gazu, energii elektrycznej, energii odnawialnych itp.). Wprowadzony w rozporządzeniu wskaźnik EK jest wyrażony podobnie jak wskaźnik EP w kWh/ (m2 rok) i określa obliczeniową ilość energii koniecznej do zaspokojenia zapotrzebowania danego budynku, z uwzględnieniem sprawności systemów wytwarzających ciepło i ciepłą wodę użytkową.
Jego obliczenie pozwala więc na określenie bardziej obiektywnych własności cieplnych danego budynku (im jest on mniejszy, tym budynek jest bardziej energooszczędny), a to oznacza korzyści np. dla nabywców nieruchomości. Będą oni mogli podjąć decyzję o zakupie, znając faktyczne zapotrzebowanie energetyczne budynku niezależne od rodzaju medium zasilającego i porównywać je z innymi oferowanymi budynkami czy lokalami. Należy jednak pamiętać, że wszystkie obliczenia dokonywane są na podstawie danych standardowych, np. danych klimatycznych, a więc znowu nasz wskaźnik EK nie musi się zgadzać w 100 proc. z rzeczywistym zużyciem energii. Podstawą do sporządzenia świadectwa energetycznego jest charakterystyka energetyczna budynku, określona w dokumentacji technicznej lub dla budynku istniejącego, jeśli brak dla niego dokumentacji technicznej — wyznaczana w wyniku inwentaryzacji techniczno-budowlanej. Inwestor ma obowiązek dołączenia świadectwa charakterystyki energetycznej budynku do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie. W przypadku gdy budynek lub lokal mieszkalny podlega zbyciu albo wynajmowi, nabywcy lub najemcy powinno zostać udostępnione świadectwo charakterystyki energetycznej. Obecne zapisy w ustawie nie mówią jednak o obowiązku w tym zakresie, przez co brak świadectwa nie uniemożliwia dokonania transakcji i nie stanowi formalnej przeszkody w jej zawarciu. Świadectwo jest ważne 10 lat. Nowe świadectwo należy sporządzić, jeżeli upłynął termin jego ważności, lub gdy w wyniku przebudowy lub remontu uległa zmianie charakterystyka energetyczna budynku. Z obowiązku posiadania świadectw zwolnione są budynki:
1) zabytkowe podlegające ochronie;
2) używane jako miejsca kultu religijnego;
3) przeznaczone do użytkowania w czasie nie dłuższym niż dwa lata;
4) niemieszkalne służące gospodarce rolnej;
5) przemysłowe i gospodarcze o zapotrzebowaniu na energię nie większym niż 50 kWh/m2/rok;
6) mieszkalne przeznaczone do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku;
7) wolnostojące o powierzchni użytkowej poniżej 50 m2.
Certyfikaty energetyczne są przygotowywane przez grupę specjalistów z odpowiednimi uprawnieniami. Świadectwa charakterystyki energetycznej budynków i lokali mogą sporządzać osoby, które ukończyły studia magisterskie lub inżynierskie na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewnych, i które posiadają uprawnienia budowlane projektowe lub wykonawcze albo złożą z wynikiem pozytywnym egzamin lub ukończą odpowiednie studia podyplomowe. Ponadto ostania nowelizacja ustawy Prawo budowlane nakłada na osoby sporządzające świadectwa charakterystyki energetycznej budynków obowiązek udostępniania i przechowywania świadectw, a także wprowadza obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku ze sporządzaniem świadectwa charakterystyki energetycznej. Inwestorzy zainteresowani gotowymi projektami domów powinni wiedzieć, że certyfikat nie jest potrzebny do uzyskania pozwolenia na budowę i nie stanowi elementu składowego dokumentacji projektowej. Dopiero po wybudowaniu domu, w momencie składania wniosku na jego użytkowanie, inwestor musi posiadać certyfikat energetyczny. Nowelizacja rozporządzenia określającego szczegółowy zakres i formę projektu budowlanego z 6 listopada 2008 r. wprowadza co prawda obowiązek sporządzenia „projektowej charakterystyki energetycznej”, jednak z tego obowiązku zwolnione są obiekty budowlane o prostej konstrukcji, takie jak: domy mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe. Wdrożenie postanowień dyrektywy EPBD do polskiego prawa i wprowadzenie systemu certyfikacji energetycznej budynków wywołuje wiele kontrowersji. Implementacja unijnych przepisów na gruncie krajowym nie odbyła się bez błędów, co potwierdza wielu specjalistów (błędy w metodologii, określenie grupy osób uprawnionych do sporządzania świadectw). Ważne jest jednak, aby ogólny cel dyrektywy trafiał do wszystkich użytkowników i zachęcał np. do projektowania i budowy domów energooszczędnych oraz szukania możliwości działań poprawiających właściwości energetyczne wszystkich budynków.
Seweryn Bartosik
artykuł pochodzi z kwartalnika
Kreator Projekty wydanie 4/2009
więcej o kwartalniku czytaj na